Bij het sluiten van een overeenkomst in België moeten vier essentiële voorwaarden vervuld zijn: vrije en bewuste toestemming, bekwaamheid van de partijen, een bepaalbaar en geoorloofd voorwerp en een geoorloofde oorzaak. Wanneer een overeenkomst tot stand komt waarbij wilsgebreken zoals dwaling of bedrog aanwezig zijn, kunnen vragen gesteld worden over de geldigheid ervan omdat er dan geen sprake meer is van een vrije en bewuste toestemming bij minstens een van de contractspartijen. In dit artikel lichten we het verschil tussen deze wilsgebreken toe en bespreken we hun juridische gevolgen. Wat betekenen de begrippen dwaling en bedrog en welke juridische gevolgen brengen ze met zich mee?
Wat is dwaling?
Dwaling verwijst naar een onjuiste voorstelling van zaken bij één van de partijen op het moment van de contractsluiting. Dit wilsgebrek ontstaat wanneer een partij een foutieve opvatting heeft over een essentieel en doorslaggevend element van de overeenkomst.
Volgens het Burgerlijk Wetboek moet dwaling aan drie voorwaarden voldoen om als nietigheidsgrond te kunnen gelden:
- Doorslaggevend karakter: De partij zou het contract niet hebben gesloten zonder de onjuiste voorstelling.
- Verschoonbaarheid: Er bestaat een onderzoeks- en informatieplicht in hoofde van beide partijen waarbij het ook van belang is dat de beschikbare of aangereikte informatie voldoende begrijpelijk was.
- Kenbaarheid: De wederpartij moet op de hoogte zijn van het belang van het betwiste element.
Wanneer een koper van een woning bijvoorbeeld denkt dat hij een bouwgrond koopt, terwijl het in werkelijkheid een recreatiegrond is, kan hij, op voorwaarde dat hij de dwaling bewijst en aan de drie voorwaarden is voldaan, in principe de nietigverklaring van de overeenkomst vorderen.
Wat is bedrog?
Bedrog gaat verder dan dwaling. Hier wordt een partij bewust door de medecontractant misleid met bedrieglijk opzet om zo toestemming te verkrijgen. Dit kan onder meer gebeuren door:
- Het bewust geven van verkeerde informatie.
- Het verzwijgen van essentiële feiten wanneer er een spreekplicht geldt.
Het Burgerlijk Wetboek stelt dat bedrog een nietigheidsgrond vormt, ongeacht of de fout van de bedrogen partij vermijdbaar was. Cruciaal hierbij is het psychologisch element dat het de bedoeling is van de bedriegende partij om de andere te misleiden.
Wanneer de verkoper in ons voorbeeld hierboven de koper te kwader trouw voorliegt dat het om een bouwgrond gaat om zo een hoger bedrag te krijgen voor zijn recreatiegrond, dan kan de bedrogen partij de nietigverklaring van de overeenkomst en schadevergoeding vorderen.
Wat zijn de juridische gevolgen van dwaling en bedrog?
Wanneer er sprake is van een benadeling die het gevolg is van dwaling of bedrog, kunnen de juridische gevolgen significant zijn:
- Nietigheid van de overeenkomst: De rechter kan de overeenkomst ongeldig verklaren, alsof deze nooit heeft bestaan.
- Schadevergoeding: In geval van bedrog kan de benadeelde partij naast de nietigheidsverklaring ook een schadevergoeding eisen.
- Precontractuele aansprakelijkheid: Bij schending van de informatieplicht of bij foutief handelen kan de precontractuele aansprakelijkheid worden ingeroepen, zoals bepaald in artikelen 1382-1383 van het Oude Burgerlijk Wetboek, of boek 6 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek dat de buitencontractuele relatie tussen partijen beheerst.
De relatieve nietigheid kan steeds worden vermeden als de benadeelde partij de overeenkomst expliciet bevestigt, ondanks de aanvankelijk gebrekkige toestemming.
Is het aangeraden om een advocaat gespecialiseerd in bouw- en contractenrecht in te schakelen?
Bij geschillen over dwaling of bedrog is juridische bijstand essentieel. Een advocaat kan helpen bij het beoordelen en kwalificeren van het wilsgebrek, helpen met het verzamelen van bewijs, onderhandelen met de andere partijen of de zaak voor de rechtbank brengen.
VDS Advocaten is een multidisciplinair advocatenkantoor uit Antwerpen gespecialiseerd in het verbintenissenrecht en staat klaar om jouw rechten te verdedigen. Of het nu gaat om onderhandelingen of gerechtelijke procedures, onze expertise zorgt voor een professionele en gerichte aanpak. Neem vandaag nog contact met ons op voor deskundig advies.
